Lịch sử của Manga
Dịch và tóm tắt từ bài báo của Eri Izawa, có tham khảo bài viết từ hai diễn đàn ACC và Tủ Sách Mi Ni.Năm 1815, danh từ Manga lần đầu tiên được sử dụng bởi nghệ sĩ khắc gỗ nổi tiếng Hokusai. Ông dùng hai âm Hán - man (tự do) và ga (bức tranh) để diễn tả "truyện tranh" của mình. Tuy nhiên, cái mà Hokusai gọi là Manga đã bắt đầu xuất hiện ở nước Nhật trước gần một... thiên niên kỉ. Ban đầu, Manga tồn tại dưới dạng những bức tranh cuộn với từng chuỗi tranh liên kết với nhau tạo thành một câu truyện. Những bức tranh cuộn đầu tiên chỉ dành riêng cho tầng lớp thượng lưu thời đó nhưng Manga ngày nay thì chủ yếu dành cho đông đảo quần chúng. Vào cuối thế kỷ 18, sự thay đổi mạnh mẽ về văn hoá đã góp phần quan trọng vào việc hình thành Manga dành cho mọi tầng lớp. Kĩ thuật in lúc đó còn khá lạc hậu, Manga được in bằng những bản khắc gỗ hay gọi đơn giản là khung gỗ. Manga lúc đó cũng chưa hẳn là Manga. Đó chỉ là một loại truyện tranh được tạo nên nhờ sự kết hợp đơn giản giữa các lời kể và tranh minh họa. Loại truyện này tuy thế cũng đã có nội dung khá đa dạng, từ những nội dung trong sáng nhất đến những thứ chỉ dành cho người lớn (^^). Đến cuối thể kỉ 19, nước Nhật bắt đầu chịu ảnh hưởng lớn từ nền văn hóa Tây phương, Manga vì thế cũng có nhiều thay đổi về phong cách. Đến nửa sau thế kỉ 20, Manga Nhật Bản đã tạo được cho mình một phong cách mới, một hướng đi riêng và bắt đầu phát triển thực sự mạnh mẽ, vượt qua Comics của các nước phương Tây.
Một trong những hoạ sĩ nổi tiếng nhất trong nền manga hiện đại là Osamu Tezuka người được mệnh danh là God of Manga. Mighty Atom, bộ manga nổi tiếng nhất của ông, từ những năm 60 đã được chuyển thành phim hoạt hình, chiếu rộng rãi trên truyền hình ở Mỹ dưới tên Astro Boy. Trong cuốn tiểu sử tự thuật của ông, Tezuka đã giải thích tại sao manga của ông lại khác những bậc tiền bối:
"Hầu hết những bộ manga trước đây thường chia thành hai phe đối lập như tình tiết trong các vở kịch. Nhân vật chính ở sân khấu bên trái còn sân khấu bên phải thì phụ thuộc nhiều vào tác giả. Khi tôi nhận ra rằng việc miêu tả tâm lý nhân vật rất quan trọng, tôi đã cố gắng để dạy học trò của mình về những kỹ nghệ điện ảnh trong phim Đức và Pháp. Lúc đó tôi thấy cần phải tiến lại gần hơn, nhìn từ nhiều góc độ một nhân vật. Chính vì thế, tôi cố gắng dùng thật nhiều khung hình và nhiều trang để "ghi lại" những chuyển động và những trạng thái tình cảm mà trước đó, người ta thường chỉ dùng một khung hình mà thôi. Khi tôi kết thúc một công việc thì số trang tối thiểu của một bộ lên đến trên 1000 trang dài. Tiềm năng của manga không phải chỉ là những chi tiết gây cười; bằng nước mắt, nỗi sợ hãi hay lòng căm thù, tôi xây dựng nên những câu truyện có kết thúc không phải bao giờ cũng tốt đẹp."
Sau một thời gian đi vẽ tranh biếm họa cho các tờ báo, Tezuka bắt đầu xuất bản truyện tranh vào năm 1947
với bộ New Treasure Island (Hòn đảo giấu vàng), một truyện đã được xuất bản dưới dạng Akahon (tiếng Nhật: aka-đỏ; hon-sách; akahon: sách đỏ), một loại truyện tranh giá rẻ. Akahon là một ngành công nghiệp mới phát triển ở Nhật thời đó, có tác dụng cung cấp sách giải trí cho trẻ em với giá rẻ trong thời gian Nhật Bản vừa thoát khỏi chiến tranh. New Treasure Island đã đưa lịch sử manga sang một trang mới. Bộ truyện đã bán được trên 400,000 bản, một con số mà không tác giả nào dám mơ đến vào thời điểm đó. Tezuka chuyển đến ở một căn hộ ở Tokyo, nơi trung tâm của các nhà xuất bản và nhanh chóng đào tạo ra rất nhiều Manga-ka nổi tiếng, những người đã giúp ông rất nhiều. Sự cách tân của Tezuka và các học trò đã đem đến cho Manga vinh quang mà nó chưa từng đạt tới trước: trẻ em lớn lên trong những bộ Manga của Tezuka còn học trò vẫn tiếp tục đọc Manga ngay cả khi họ đã lên tới bậc trung học cơ sở, phổ thông và cả đại học.
Vào năm 1954, khi truyền hình bắt đầu phát sóng, mới có 866 TV tại Nhật. Đến năm 1959, đã có hơn 2 triệu. Những chương trình hàng tuần trênTV bắt đầu giới thiệu về các ngành thông tin và giải trí trong thời kỳ hậu chiến tranh ở Nhật. Năm 1956, các tạp chí hàng tuần bắt đầu phát triển. Đến năm 1959, các tuần báo dành cho trẻ em bắt đầu được phát hành. Ban đầu, chủ yếu là các thông tin chung và giải trí, Manga chiếm chưa đến 40% nội dung. Số lựơng lưu hành của loại hình này cũng thấp, vào khoảng 200.000 bản. Ngay sau đó, các nhà xuất bản phát hiện rằng, nếu Manga càng được in nhiều thì họ càng bán được nhiều. Và thế là... ^^
Ở Nhật Bản, chính phủ ko quản lý ngành công nghiệp truyện tranh như ở Mỹ hay các nứơc châu Âu. Ngành công nghiệp mới này tiếp tục phát triển. Những truyện phiêu lưu và giả tưởng như truyện của Tezuka đã thống trị các tạp chí shounen (tạp chí dành cho các độc giả nam). Đến cuối những năm 50, một thể loại manga mới ra đời (Gekiga), tinh vi và đứng đắn hơn. Sự độc ác, sâu sắc và bạo lực đã làm Manga trở nên 'thật' hơn về cả cách vẽ lẫn nội dung. Những hoạ sĩ vẽ Manga Gekiga nổi tiếng: Sanpei Shirato và Takao Saitoh, nổi tiếng với các bộ The Legend of Kamui (Huyền thoại Kamui) và Golgo 13.
Cuối những năm 60, Manga seinen (Manga dành cho tuổi trẻ) chiếm lĩnh thị trường. Các hoạ sĩ chuyển sang thể loại shounen nhưng nhiều hoạ sĩ khác vẫn làm việc trong các tạp chí seinen, loại tạp chí dần dần chiếm mất thị trường của shounen. Các tạp chí shounen đã cố gắng để lấy lại thể loại Gekiga để thu hút được các độc giả cũ. Trong cuộc chiến dành độc giả, shounen đã mất đi những cậu bé thuộc lứa tuổi thấp, những độc giả truyền thống trước đây của thể loại này. Năm 1968, tạp chí Jump ra đời và trung thành với tầng lớp preteen (độc giả U13 ^^) và dẫn đầu trong đầu những năm 70. Nhờ điều đó, Jump thu hút được hầu hết các Manga-ka nổi tiếng nhất trong khi những nhà xuất bản khác phải nới lỏng dần chính sách với các Manga-ka. Sau đó, Jump tiếp tục cho ra đời những bộ manga dài tập như Dragon Ball (tác giả: Akira Toriyama) và tiếp theo là Slam Dunk (tác giả: Inoue Takehiko) (Gần đây hơn thì có bộ Rurouni Kenshin của Nobuhiro Watsuki). Năm 1980, số bán ra là 3 triệu, 1985: 4 triệu, 1988: 5 triệu, 1994: con số kỉ lục, 6.2 triệu, bỏ xa bất cứ nhà xuất bản nổi tiếng nào khác của Nhật. Vào năm 1994, hai nhà xuất bản đứng sau đạt 3.74 triệu và 1.27 triệu bản.
Giống như Shounen Manga, Shoujo Manga (Manga dành cho độc giả nữ) phát triển mạnh vào năm 1945. Các tạp chí dành cho học sinh nữ trung học cơ sở đã cho vẽ các tranh vui như các tạp chí Mỹ. Đến năm 1954 khi Tezuka mở đầu cho việc vẽ Manga dài tập với nhiều tình tiết phiêu lưu, ảo tưởng, lãng mạn hơn trong truyện Ribon no kishi (Hiệp sỹ Ribbon). Vào cuối những năm 50 và đầu những năm 60, các Manga-ka nam vẽ cả Shounen lẫn Shoujo. Mối quan hệ mẹ - con gái chiếm ưu thế. Các truyện về quan hệ boys - girls trở nên hiếm, nhất là phụ thuộc theo lứa tuổi. Năm 1963, Shoujo Manga bắt đầu được phát hành đều đặn hàng tuần. (Tất nhiên là không xuất bản ào ào kiểu VN rồi ^_^)
Các nhà xuất bản rơi vào tình trạn khan hiếm hoạ sĩ và họ bắt đầu tìm đến những hoạ sĩ nữ. Từ năm 1967 đến 1969, hàng loạt các hoạ sĩ mới xuất hiện, đặc biệt là thế hệ những hoạ sĩ tên tuổi sinh vào năm 49: Moto Hagio (nổi tiếng là Eleven và A, A), Yumiko Ohshima, Keiko Takemiya (Toward the Terra - Thẳng đến Terra), Riyo Ikeda (Rose of Versailles - Hoa Hồng Versailles - Một trong những Shoujo hay nhất mọi thời đại) và Ryoko Yamagishi. Họ tiếp tục phát triển và vượt quá giới hạn truyền thống như trong Hoa Hồng Versailles, tiếp tục cho thêm nhiều tình tiết, cốt truyện và kiểu nhân vật để thu hút các độc giả lớn tuổi hơn. Tuy những tạp chí shoujo hàng tuần bắt đầu chuyển hướng phát hành. Các hoạ sĩ cảm thấy rằng in hàng tuần sẽ gò bó họ trong việc phát triển hành động nhân vật và chính vì thế công việc sẽ khó khăn hơn. Phát hành hàng tuần chuyển dần sang hai tuần một lần, và sau đó là phát hành hàng tháng.
Cuối những năm 70, Shoujo Manga ko còn thuần nhất nữa. Truyện viễn tưởng, phiêu lưu và tình cảm đồng giới trở thành dòng chủ đạo. Đầu những năm 80, những thể loại Manga dành cho "ladies" (phụ nữ lớn tuổi) ra đời nhưng không được hưởng ứng nhiệt tình. Phụ nữ sinh sau năm 1950 tiếp tục trung thành với Shoujo Manga. Bộ Margaret làm nhiều người đọc manga cổ điển phải đỏ mặt vì nội dung quá "mới" của nó. Bộ Hana to Yumi tiếp tục thể loại viễn tưởng và "fantasy". Bộ Margaret Special tiếp tục lấn tới hơn nữa về cách vẽ.
Ngày nay, nhiều người Mỹ đọc tiểu thuyết trên tàu. Nhưng ở Nhật Bản, mọi người, kể cả thương gia, đều đọc Manga trên tàu... ^^
Du khách đến nước Nhật đều ngạc nhiên không hiểu sao ở đây Manga lại phổ biến đến thế. Bây giờ bạn đã có thể tự trả lời được rồi! ^_^